Czy kannabinoidy mogą wspierać leczenie stanów zapalnych i bólowych?

Stany zapalne i ból przewlekły to jedne z najczęstszych przyczyn obniżonej jakości życia. W obliczu ograniczeń klasycznych terapii farmakologicznych coraz więcej pacjentów i lekarzy rozważa zastosowanie kannabinoidów – naturalnych związków chemicznych występujących w konopiach – jako wsparcia terapeutycznego w leczeniu zapaleń i bólu. Czy rzeczywiście mogą być skuteczne?

Czym są kannabinoidy?

Kannabinoidy to związki chemiczne oddziałujące na układ endokannabinoidowy człowieka. Występują w trzech formach:

• Fitokannabinoidy – pochodzenia roślinnego, np. THC, CBD, CBG (obecne w konopiach),

• Endokannabinoidy – produkowane naturalnie przez organizm, np. anandamid,

• Kannabinoidy syntetyczne – wytwarzane laboratoryjnie (stosowane np. w lekach na receptę).

Układ endokannabinoidowy bierze udział w regulacji takich funkcji jak odporność, reakcje zapalne, odczuwanie bólu, sen, nastrój i apetyt. Stymulowanie go zewnętrznymi kannabinoidami może wpływać na przebieg procesów zapalnych i bólowych.

Działanie przeciwzapalne kannabinoidów

Badania wskazują, że niektóre kannabinoidy – zwłaszcza CBD (kannabidiol) i CBG (kannabigerol) – wykazują właściwości przeciwzapalne. Ich mechanizm działania polega m.in. na:

• Hamowaniu produkcji cytokin prozapalnych (np. IL-6, TNF-alfa),

• Modulowaniu aktywności komórek układu odpornościowego, takich jak makrofagi i limfocyty,

• Wpływie na stres oksydacyjny – zmniejszając uszkodzenia komórkowe,

• Zwiększaniu aktywności receptorów CB2, które są związane z regulacją stanu zapalnego na poziomie układu odpornościowego.

CBD nie działa psychoaktywnie, dzięki czemu może być stosowane nawet u dzieci i osób starszych, bez ryzyka „odurzenia”.

Leczenie bólu – jak kannabinoidy wpływają na percepcję bólu?

Ból – zarówno ostry, jak i przewlekły – jest jednym z głównych wskazań do stosowania marihuany medycznej. Działanie kannabinoidów polega na:

• Modulacji receptorów CB1 w ośrodkowym układzie nerwowym – co zmniejsza przewodnictwo bodźców bólowych,

• Interakcji z receptorami TRPV1 – odpowiedzialnymi za przekazywanie informacji o bólu i temperaturze,

• Wpływie na serotoninę i GABA, co dodatkowo reguluje odczuwanie bólu i stresu z nim związanego.

W badaniach klinicznych i obserwacjach pacjentów wykazano skuteczność konopi m.in. w przypadku:

• bólu neuropatycznego (np. w cukrzycy, SM, neuralgii),

• bólu nowotworowego,

• migren i napięciowych bólów głowy,

• przewlekłych bólów mięśniowo-szkieletowych (np. w fibromialgii).

Połączenie CBD i THC – efekt synergii

W leczeniu stanów zapalnych i bólowych często wykorzystywane są preparaty zawierające różne proporcje CBD i THC. Ich współdziałanie określa się jako „efekt otoczenia” (entourage effect) – polega on na wzajemnym wzmacnianiu działania, co pozwala na:

• skuteczniejszą redukcję objawów przy mniejszych dawkach THC,

• ograniczenie ryzyka działań niepożądanych (np. lęk, senność, psychoza),

• lepszą tolerancję długoterminową.

W terapii medycznej dobiera się proporcje dostosowane do rodzaju bólu i profilu pacjenta – np. CBD-dominujące preparaty na dzień, a równoważone lub z przewagą THC na noc.

Przykłady zastosowania w praktyce klinicznej

🔹 Stwardnienie rozsiane (SM):

Kannabinoidy są wykorzystywane do zmniejszania spastyczności mięśni, sztywności i bólu. W wielu krajach dostępny jest lek zawierający THC i CBD (Sativex), dopuszczony do leczenia objawów SM.

🔹 Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS):

CBD i CBG mogą wspierać redukcję zapalenia stawów i poprawiać komfort funkcjonowania. Zmniejszają obrzęk, sztywność poranną i uczucie „rozgrzanych” stawów.

🔹 Ból nowotworowy:

Wspomagająco z opioidami mogą zmniejszać zapotrzebowanie na silne środki przeciwbólowe, łagodzić nudności i poprawiać jakość snu.

🔹 Endometrioza:

Kobiety z endometriozą często zyskują ulgę dzięki zastosowaniu CBD i THC, szczególnie w zakresie bólu miesiączkowego i przewlekłego.

Co na to badania?

• Przeglądy systematyczne wykazują umiarkowaną do wysokiej jakości dowody na skuteczność kannabinoidów w leczeniu bólu przewlekłego.

• W badaniu z 2020 roku opublikowanym w „Pain” wykazano, że pacjenci stosujący konopie medyczne zgłaszali znaczące zmniejszenie bólu już po 3 miesiącach terapii.

• CBD wykazuje działanie przeciwzapalne porównywalne z niektórymi NLPZ, przy znacznie niższym ryzyku działań niepożądanych.

Czy kannabinoidy mogą całkowicie zastąpić leki?

Nie zawsze. W większości przypadków kannabinoidy stosowane są jako wsparcie leczenia – redukują objawy, ale nie leczą przyczyn choroby. Mogą pomóc ograniczyć ilość innych leków (np. opioidów, NLPZ), poprawić jakość życia i komfort funkcjonowania, ale nie powinny być traktowane jako „złoty środek” dla każdego.

Kannabinoidy – zwłaszcza CBD, CBG i THC – mogą skutecznie wspierać leczenie stanów zapalnych i bólowych, szczególnie tam, gdzie tradycyjne leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów. Ich działanie opiera się na naturalnym układzie endokannabinoidowym, który reguluje procesy zapalne i reakcję organizmu na ból.

👉 Skuteczność kannabinoidów jest potwierdzana w licznych badaniach i coraz częściej uznawana w praktyce klinicznej.
👉 Terapia powinna odbywać się pod opieką lekarza, z uwzględnieniem przeciwwskazań i możliwych interakcji.